Οι μεγάλες ανατροπές στο ασφαλιστικό και εργασιακό τοπίο -
Πρώτη προσέγγιση του Γιαννη Δούκα*
1. Εισάγεται το σύστημα των τριών πυλώνων και προχωράει η μετάλλαξη της δημόσιας κοινωνικής ασφάλισης σε ατομική – ιδιωτική.
1.1. Θεσμοθετείται η λεγόμενη βασική σύνταξη η οποία καθορίστηκε στα 360 €. Η βασική σύνταξη θα δίνεται από την ημερομηνία συνταξιοδότησης. Στους ανασφάλιστους θα δίνεται σε ηλικία 65 ετών και με εισοδηματικά κριτήρια. Για να τη δικαιούται ο ανασφάλιστος δεν θα πρέπει να έχει την προηγούμενη χρονιά ατομικό ή οικογενειακό εισόδημα που να ξεπερνά τα 5.400 €. Η παροχή αυτή δεν είναι κάτι καινούριο αλλά υπάρχει και σήμερα. Σήμερα όλοι οι ανασφάλιστοι υπερήλικες δικαιούνται με εισοδηματικά κριτήρια τη σύνταξη που χορηγεί ο ΟΓΑ.
1.2. Το μεταβατικό διάστημα για την πλήρη εφαρμογή είναι μέχρι το 2015.
2. Ο δεύτερος πυλώνας έχει να κάνει με τη λεγόμενη αναλογική ή ανταποδοτική σύνταξη.
2.1. Αυτό που είχαμε μέχρι σήμερα για το ΙΚΑ ήταν ο συντάξιμος μισθός να καθορίζεται με βάση τα καλύτερα 5 χρόνια της τελευταίας δεκαετίας. Για το δημόσιο και τα πρώην ειδικά ταμεία μετά το τέλος της μεταβατικής διάταξης το 2012 θα είχαμε και εκεί το μέσο όρο της τελευταίας πενταετίας.
2.2. Με βάση το νέο σύστημα ο συντάξιμος μισθός θα υπολογίζεται με βάση τις εισφορές όλου του συντάξιμου βίου και μειώνονται και τα ετήσια ποσοστά αναπλήρωσης.
2.3. Με βάση τις δηλώσεις του υφυπουργού εργασίας κατά την παρουσίαση του ασφαλιστικού τα ποσοστά αναπλήρωσης για 40 χρόνια δουλειάς θα είναι 64% και στο ποσοστό αυτό συμπεριλαμβάνεται και η βασική και η αναλογική σύνταξη.
2.4. Για τους ασφαλισμένους πριν το 92 που δικαιούνται σύνταξη πριν την πλήρη εφαρμογή του συστήματος τα χρόνια ασφάλισης μέχρι το 2010 θα υπολογιστούν με βάση τους παλαιούς συντελεστές και τα χρόνια από το 2011 και μέχρι την πλήρη εφαρμογή με τους νέους και σε καμία περίπτωση το ποσοστό αναπλήρωσης δεν θα ξεπερνά το 2% κατ' έτος.
2.5. Για τους ασφαλισμένους πριν το 92 που δικαιούνται σύνταξη μετά την πλήρη εφαρμογή τα χρόνια ασφάλισης μέχρι το 2010 θα υπολογιστούν με βάση τους παλαιούς συντελεστές και τα χρόνια από το 2011 και μετά με τους καινούριους και θα δικαιούνται και μέρος της βασικής σύνταξης ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης που έχουν μετά το 2011.
3. Κυρίαρχο ζήτημα για το ασφαλιστικό και σχετικό με τα προηγούμενα αποτελεί το άρθρο 11 του νομοσχεδίου που μιλάει για τη χρηματοδότηση. Με βάση το άρθρο αυτό οι αναπροσαρμογές των συντάξεων θα επηρεάζονται από ένα συντελεστή που θα διαμορφώνεται κατά 50% από το ΑΕΠ και κατά 50% από το δείκτη τιμών καταναλωτή. Παράλληλα προβλέπεται ότι από σήμερα και μέχρι το 2060 δεν επιτρέπεται η αύξηση των δαπανών για συνταξιοδοτικές παροχές πέραν του 2,5% του ΑΕΠ με έτος αναφοράς το 2009. Τέλος θα πρέπει να πούμε ότι στο νομοσχέδιο αυτό δεν υπάρχει καθόλου αναφορά για το ύψος της κρατικής χρηματοδότησης στο ασφαλιστικό σύστημα. Η μόνη αναφορά που υπάρχει είναι στο άρθρο 37 και λέει ότι το κράτος από το 2015 αναλαμβάνει τη βασική σύνταξη. Τα παραπάνω προϊδεάζουν και για μελλοντικές μειώσεις των συντάξεων πέραν από αυτές που έχουμε δει μέχρι σήμερα.
4. Εκτός των άλλων μειώσεων καθιερώνεται κλιμακωτά ειδική εισφορά για συντάξεις
από 1401 – 1700 € σε ποσοστό 3%
από 1701 – 2000 € σε ποσοστό 4%
από 2001 – 2300 € σε ποσοστό 5%
από 2301 – 2600 € σε ποσοστό 6%
από 2601 – 2900 € σε ποσοστό 7%
από 2901 – 3200 € σε ποσοστό 8%
από 3201 – 3500 € σε ποσοστό 9% και
από 3501 € και άνω σε ποσοστό 10%
5. Η επικουρική σύνταξη με τον ένα ή τον άλλο τρόπο θα αποτελέσει μαζί με την κύρια ένα ενιαίο σύνολο. Το ύψος των επικουρικών συντάξεων παραπέμπεται στην εθνική αναλογιστική αρχή η οποία θα πρέπει να συντάξει μελέτες για όλα τα ταμεία μέχρι το τέλος του έτους και να κάνει προτάσεις οι οποίες θα είναι δεσμευτικές. Ταυτόχρονα ρητά ορίζεται στο νομοσχέδιο ότι το κράτος σε καμία περίπτωση δεν θα καλύψει ελλείμματα επικουρικών τομέων ή κλάδων και όποτε προκύπτει ή προβλέπεται έλλειμμα οι συντάξεις θα αναπροσαρμόζονται.
6. Καταργείται για τους ασφαλισμένους του ΙΚΑ η 35ετία και η 37ετία και θεσπίζονται τα 40 χρόνια δουλειάς για πλήρη σύνταξη σε ηλικία 60 ετών.
7. Οι μεταβατικές διατάξεις για την εφαρμογή της παραπάνω ρύθμισης στην ουσία τους είναι χωρίς αντίκρισμα γιατί λένε ότι το 2011 απαιτούνται 37 χρόνια ασφάλισης και για κάθε επόμενο έτος 9 μήνες επιπλέον μέχρι τη συμπλήρωση των 40 το 2015. Επίσης το όριο ηλικίας ορίζεται το 59ο το 2011 και το 60ο από το 2012 και μετά,
8. Ο συνταξιοδοτούμενος από ηλικία 60 έως 65 που δεν έχει 40 χρόνια έχει μειωμένη σύνταξη κατά 6% για κάθε έτος που του λείπει μέχρι τα 65.
9. Για τους εργαζόμενους στα βαρέα εφ' όσον έχουν 35 χρόνια συντάξιμα από τα οποία τα 25 στα ΒΑΕ μπορούν να πάρουν πλήρη σύνταξη στα 60 και μειωμένη στα 58.
10. Η μεταβατική διάταξη για τους ασφαλισμένους στα ΒΑΕ ορίζει ότι το 55ο έτος για πλήρη και το 53ο για μειωμένη που ισχύουν σήμερα αυξάνονται κατά 9 μήνες το χρόνο από 1/1/2011 για να γίνουν 60 και 58 αντίστοιχα το 2017.
11. Ο ισχύων πίνακας των ΒΑΕ καταργείται. Ο νέος πίνακας των ΒΑΕ θα καθοριστεί με Υπουργική απόφαση και θα ισχύσει από 1/7/2011 και θα ισχύσει για όλους. Όσοι απασχολούνται σε εργασίες και επαγγέλματα που εξαιρούνται από τον πίνακα θα εξακολουθούν να υπάγονται στο καθεστώς συνταξιοδότησης των ΒΑΕ μόνο αν συμπληρώσουν τις ελάχιστες απαιτούμενες προϋποθέσεις μέχρι το 2015.
12. Για τους ασφαλισμένους των πρώην ειδικών ταμείων, οι οποίοι εντάχθηκαν για πρώτη φορά στο ασφαλιστικό σύστημα μετά την 1/1/83, εφαρμόζεται το 40 χρόνια ασφάλισης και ηλικία 60 ετών. Η μεταβατική διάταξη είναι χωρίς αντίκρισμα.
13. Καταργείται σταδιακά η δυνατότητα λήψης σύνταξης των γυναικών στα 60. Το όριο ηλικίας των γυναικών αυξάνεται κατά ένα έτος από το 2011 και δύο έτη το 2014 για να γίνει 65.
14. Το καθεστώς συνταξιοδότησης των μητέρων ανηλίκων παιδιών καταργείται.
15. Οι μητέρες ανηλίκων ασφαλισμένες στα πρώην ειδικά ταμεία που ασφαλίστηκαν για πρώτη φορά μεταξύ 1/1/83 και 31/12/92 το 2011 έχουν όριο ηλικίας το 52ο το 2012 το 55ο και το 2013 το 65ο. Όσες συμπληρώσουν τον απαιτούμενο χρόνο δικαιούνται μειωμένη σύνταξη στα 50 το 2011, στα 53 το 2012 και στα 60 από το 2013 και μετά.
16. Το όριο ηλικίας για τις μητέρες ανηλίκων ασφαλισμένες στο ΙΚΑ – ΕΤΑΜ στο 57ο το 2011, στο 60ο το 2012 και στο 65ο από το 2013 και μετά. Όσες συμπληρώσουν τον απαιτούμενο χρόνο δικαιούνται μειωμένη σύνταξη στα 52 το 2011, στα 55 το 2012 και στα 60 από το 2013 και μετά.
17. Ανάλογες αναπροσαρμογές γίνονται και στα όρια ηλικίας των ασφαλισμένων στα ταμεία των αυτοαπασχολούμενων, των ανεξάρτητων επαγγελματιών και των εργαζομένων στα ΜΜΕ.
18. Προκειμένου να χρυσωθεί το χάπι παρέχεται η δυνατότητα αναγνώρισης μέχρι και 7 χρόνια πλασματικού χρόνου.
19. Εμπεριέχονται επίσης οριακές βελτιώσεις για τη διαδοχική ασφάλιση.
20. Οι προσλαμβανόμενοι από το 2011 στο δημόσιο ή στους ΟΤΑ ασφαλίζονται στο ΙΚΑ.
21. Από 1/1/2013 οι ασφαλισμένοι του κλάδου σύνταξης του ΝΑΤ ασφαλίζονται στο ΙΚΑ – ΕΤΑΜ. Όλα τα σχετικά ζητήματα της ένταξης του ΝΑΤ στο ΙΚΑ παραπέμπονται σε Υπουργικές αποφάσεις των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας.
22. Θεσμοθετείται η σύνδεση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο ζωής αρχής δεδομένης από το 2021 και μετά ανά τριετία.
23. Τα κίνητρα αποχώρησης που χορηγούν επιχειρήσεις σε ασφαλισμένους που έχουν συμπληρώσει τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης φορολογούνται με αυξημένο φορολογικό συντελεστή.
24. Επαναδιατυπώνονται οι ρυθμίσεις του νόμου Πετραλιά που αφορούν στις διατάξεις κανονισμών εργασίας ή συλλογικών συμβάσεων που προβλέπουν υποχρεωτική αποχώρηση και συνταξιοδότηση. Με τη διάταξη που εισάγεται προβλέπεται η υποχρεωτική αποδοχή από τον εργοδότη της αίτησης του υπαλλήλου για παραμονή στην εργασία μέχρι 3 χρόνια.
25. Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι με επόμενο νομοσχέδιο θα ρυθμιστεί το συνταξιοδοτικό του δημοσίου και των ένστολων. Τέλος θα πρέπει να πούμε ότι η αναφορά που υπάρχει στη συμφωνία για λήψη και άλλων μέτρων εφ' όσον σε κάποιο τρίμηνο δεν πληρούνται τα κριτήρια της συμφωνίας πιάνει και το ασφαλιστικό.
Όπως αναφέραμε εισαγωγικά στο νομοσχέδιο εμπεριέχονται και ζητήματα που έχουν να κάνουν με τις εργασιακές σχέσεις.
Το ΠΑΣΟΚ επιχειρεί να επιτεθεί στο σκληρό πυρήνα των εργασιακών σχέσεων του ιδιωτικού τομέα τον οποίο δεν τόλμησε να το πειράξει μέχρι σήμερα κανείς και μόνο οι πιο ακραίοι οπαδοί του νεοφιλελευθερισμού τολμούσαν να συνταχθούν με τέτοιες επιλογές. Τελικά η κυβέρνηση τα μέτρα που προσπάθησε να περάσει με προεδρικό διάταγμα επιχειρεί τώρα να τα περάσει μαζί με ασφαλιστικό νομοσχέδιο.
Θα επαναλάβουμε ότι με τις ρυθμίσεις αυτές επιχειρείται η κατάργηση του κατώτατου μισθού, η ευθεία παρέμβαση στις συλλογικές διαπραγματεύσεις με την ουσιαστική κατάργηση του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ), η αύξηση του ορίου των απολύσεων, η μείωση της αποζημίωσης λόγω απόλυσης και η καταβολή της όχι άμεσα αλλά σε δόσεις. Οι οριακές αλλαγές που φέρεται να έχει κάνει σε σχέση με το προσχέδιο του Π.Δ. δεν αλλάζουν σε τίποτε τις αρχικές κυβερνητικές και φιλοεργοδοτικές ρυθμίσεις που υπήρχαν στο προσχέδιο και έχουν προστεθεί και νέες:
• Σε επιχειρήσεις που απασχολούν από 20 έως 150 άτομα η εργοδοσία μπορεί να απολύει μέχρι 6 εργαζόμενους το μήνα.
• Οι επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 150 άτομα μπορούν να απολύουν μέχρι 5% και μέχρι 30 άτομα το μήνα από 2% που ισχύει σήμερα.
• Ο κατώτατος μισθός που ορίζεται από την εκάστοτε Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΕΓΣΣΕ) δεν θα ισχύει για νέους έως 25 ετών. Οι κάτω των 25 θα αμείβονται με το 84% του κατώτατου μισθού. Η «φόρμουλα» την οποία βρήκε η κυβέρνηση για κάλυψη του υπόλοιπου ποσού από τον ΟΑΕΔ αφ' ενός δεν λύνει το πρόβλημα του κοινωνικού κανιβαλισμού που θα παρουσιαστεί μέσα στις επιχειρήσεις και αφ' ετέρου για άλλη μια φορά τα χρήματα του ΟΑΕΔ χρησιμοποιούνται για την επιχορήγηση της εργοδοσίας.
• Εκτός αυτών θεσπίζεται και η δυνατότητα συμβάσεων μαθητείας για νέους από 15 έως 18 ετών οι οποίοι θα λαμβάνουν μόνο το 70% του βασικού μισθού.
• Καταργείται η δυνατότητα που είχαν οι συνδικαλιστικές οργανώσεις να προσφεύγουν μονομερώς στη διαιτησία (για κλαδικές, ομοιοεπαγγελματικές και επιχειρησιακές συμβάσεις) και για την προσφυγή απαιτείται και η σύμφωνη γνώμη του εργοδότη.
• Η δυνατότητα δηλαδή προσφυγής στον ΟΜΕΔ μένει μόνο για την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας που υπογράφει η Γ.Σ.Ε.Ε. Ακόμη και αυτό όμως υπονομεύεται με τη ρήτρα που υπάρχει για ομόφωνη μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων αποδοχή του συνόλου των μεσολαβητών – διαιτητών.
• Τα παραπάνω σημεία θα σημάνουν την καθήλωση των μισθών και την πλήρη κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων για τους νέους. Αυτό θα συμβεί γιατί έξι μήνες μετά την ημερομηνία λήξης μιας σύμβασης ή μετά την καταγγελία της αυτή δεν ισχύει για τους νεοπροσλαμβανόμενους και μπαίνουμε πλέον σε καθεστώς όπου θα υπάρχουν μόνο ατομικές συμβάσεις.
• Η αποζημίωση λόγω απόλυσης μειώνεται στο μισό. Αυτό που ίσχυε μέχρι σήμερα προκειμένου ο εργοδότης να δώσει τη μισή αποζημίωση ήταν το να ενημερώσει τον εργαζόμενο ότι θα τον απολύσει τόσους μήνες πριν την απόλυση όσοι ήταν και οι μηνιαίοι μισθοί που δικαιούται. Αυτό αλλάζει και η χρονική υποχρέωση ενημέρωσης του μισθωτού από τον εργοδότη μειώνεται σε σημείο κοροϊδίας. Η υποχρέωση του εργοδότη για γνωστοποίηση της απόλυσης κυμαινόταν ανάλογα με τα χρόνια υπηρεσίας από 1 έως και 24 μήνες και τώρα κυμαίνεται από ένα έως 6 μήνες.
• Η υποχρέωση του εργοδότη για άμεση καταβολή της αποζημίωσης καταργείται και αυτή θα δίνεται πλέον σε διμηνιαίες δόσεις ίσες με τις αποδοχές δύο μηνών.
Εκτός από τα παραπάνω στο νομοσχέδιο υπάρχουν και νέες ρυθμίσεις που δεν υπήρχαν στο προεδρικό διάταγμα. Αυτές έχουν να κάνουν με το ύψος της αμοιβής της υπερεργασίας και των υπερωριών. Η αμοιβή της υπερεργασίας η οποία μέχρι σήμερα ήταν το ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 25% μειώνεται και η προσαύξηση γίνεται 20%. Επίσης για τις υπερωρίες πριν από μερικά χρόνια το ΠΑΣΟΚ ακρίβυνε (και σωστά) την υπερωρία για τους εργοδότες. Σήμερα κόντρα στις δικές του πολιτικές μειώνει την προσαύξηση της υπερωριακής αμοιβής για τις πρώτες 120 ώρες από 50 σε 40% και για τις υπόλοιπες από 75 σε 60%.
Η ασκούμενη κυβερνητική πολιτική, η έλευση της τρόικας και η σπουδή που δείχνει η κυβέρνηση στις επιταγές της δείχνει ότι ο κατήφορος δεν έχει σταματημό.
Οι αδικίες μεγαλώνουν, οι ανισότητες διευρύνονται, οι εισοδηματικές πιέσεις εντείνονται και οι κοινωνικές ανασφάλειες γιγαντώνονται.
Το ισχνό κοινωνικό κράτος που γνωρίσαμε και οι όποιες εργασιακές ρυθμίσεις είχαν μέχρι σήμερα γλυτώσει αντιμετωπίζονται ως εχθροί και όλα υποτάσσονται στο εξωτερικό χρέος (που δεν πρόκειται ποτέ να πληρωθεί), στην ενίσχυση της «αγοράς» και του ανταγωνισμού.
* Ο Γ.Δουκας ειναι συνδικαλιστης στον ΟΤΕ και επικεφαλης της Αγωνιστικης Συνεργασιας ΟΤΕ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου